Żeby mówić o mobbingu, należy zacząć od prawidłowego zdefiniowania tego pojęcia. Najczęściej dotyczy miejsca pracy, choć może być również związany ze szkołą/uczelnią lub wojskiem, czyli w miejscach, które spełniają trzy główne warunki:
- Zamknięte środowisko
- Hierarchiczna struktura
- Zależność władzy
Wg. art.943 Kodeksu Pracy mobbing to „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszeniu pracownika, wywołujące u niego zaniżona ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.”
Ważną cechą mobbingu jest jego usystematyzowany i chroniczny charakter – min 1 raz w tygodniu przez okres min. pół roku. Podatność na zranienie jest cechą bardzo indywidualną. Oznacza to, że ten sam uraz u różnych osób może wywołać inne skutki.
Najczęściej ofiarami mobbingu są osoby z wysokimi kwalifikacjami, ambitne, kreatywne, które u współpracowników lub przełożonych mogą wywoływać poczucie zagrożenia. Niejednokrotnie mobbing dotyka osoby nowo zatrudnione. Do zachowań takich predysponuje również niewłaściwa organizacja pracy lub niewłaściwy sposób zaradzania firmą.
Jak się bronić przed mobbingiem?
Istnieje szereg możliwości, by się skutecznie bronić. Pomocni w tym procesie mogą się okazać: rodzina, przyjaciele, ale również policja, inspekcja pracy, psychologowie czy psychiatrzy. Na pewno nie pomoże ukrywanie problemu i „zamiatanie go pod dywan.”
Jeżeli jesteś ofiarą mobbingu, nie staraj się wypełnić wszelkich, nierealnych żądań mobbera. Postawienie twardej granicy często jest konieczne. Oczywiście należy sumiennie wykonywać swoje obowiązki określone w umowie. Nie zgadzaj również na wrogie zachowanie względem Ciebie, to nie sprawi, że mobber się znudzi. Zazwyczaj utwierdzi go to w przekonaniu, że może sobie pozwolić na jeszcze więcej.
Zaburzenia psychiczne jako konsekwencja mobbingu
Dolegliwości, które pojawiają się na skutek mobbingu mogą mieć różny obraz i natężenie. Często pacjenci w pierwszej kolejności trafiają do lekarzy POZ z powodu dolegliwości somatycznych (ból głowy, biegunki, nudności, nadciśnienie tętnicze, choroba wrzodowa, duszność). Po wykonaniu badań diagnostycznych nie udaje się potwierdzić organicznego charakteru w/w dolegliwości. Często do psychiatry osoby takie trafiają dopiero po kilku miesiącach, gdy objawy są już mocno nasilone, może się to również wiązać z wtórnymi problemami – nadużywanie alkoholu, BDZ.
Jako reakcja na doświadczaną przemoc u ofiar mobbingu często pojawiają się zaburzenia adaptacyjne o różnym charakterze: reakcja depresyjna, reakcji lękowo-depresyjna. Gdy mamy do czynienia ze dużą traumą – PTSD. W przebiegu mobbingu mogą się również rozwinąć zespoły lękowe: zespół lęku uogólnionego, zaburzenia lękowe z napadami paniki, zaburzenia obsesyjno- kompulsyjne, zaburzenia somatyzacyjne, zaburzenia hipochondryczne.
Leczenie zaburzeń psychicznych, które mogą być wynikiem mobbingu
Diagnozowanie i leczenie zaburzeń psychicznych, które mogą powstać na skutek doświadczania mobbingu powinno być przeprowadzone przez doświadczonego specjalistę – psychiatrę Macieje Grabowskiego. Podczas badania psychiatrycznego lekarz określa rodzaj powstałych zaburzeń, ich nasilenie oraz wspólnie z pacjentem wybiera odpowiedni sposób postępowania. W przypadku niewielkiego natężenia objawów wystarczające mogą być oddziaływania psychoterapeutyczne. W przypadku większego nasilenia objawów i ich negatywnym wpływie na codzienne funkcjonowanie pacjenta wymagane może być włączenie farmakoterapii ( np.: leki przeciwlękowe , przeciwdepresyjne, leki nasenne, neuroleptyki). Najbardziej skuteczne jest połączenie obu powyżej wspomnianych form leczenia, tj. farmako i psychoterapii. Niejednokrotnie rodzaj i nasilenie występujących objawów mogą być podstawą do orzeczenia przez psychiatrę czasowej niezdolności do pracy.