Zaburzenia snu są powszechne i należą do jednych z najczęstszych problemów zdrowotnych osób dorosłych. Bezsenność stanowi około 90% zaburzeń rytmu dobowego. Bezsenność jest trzecią pod względem częstości występowań skargą, z którą pacjenci zgłaszają się u lekarza, zaraz po bólu głowy oraz dolegliwościach z przewodu pokarmowego.
Definicja
Wg ICD-10 bezsenność możemy rozpoznać jeżeli niedostateczna jakość i/lub ilość snu pojawia się co najmniej 3 razy w tygodniu przez minimum jeden miesiąc. Skutkuje to również gorszym funkcjonowaniem lub samopoczuciem w ciągu dnia. W diagnozie bezseenności ważne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu, pomocne może być również prowadzenie dzienniczków snu. Istotna może być również polisomnografia. Należy pamiętać, że zaburzenia psychiczne są najczęstszą przyczyną, która zwiększa ryzyko pojawienia się zaburzeń snu, a bezsenność w wielu z nich można traktować jako objaw patognomiczny.
Problem bezsenności dotyka częściej osób starszych oraz kobiet. W dużym odsetku jest ona objawem wtórnym do schorzeń psychicznych lub somatycznych, dlatego w każdym przypadku leczenie powinno być poprzedzone diagnostyką, zaś postępowanie terapeutyczne powinno mieć charakter leczenia przyczynowego
Leczenie
Terapia poznawczo-behawioralna
Terapia poznawczo-behawioralna (cognitive-behavioral therapy – CBT) jest podstawową formą leczenia bezsenności pierwotnej. Przeprowadzenie interwencji behawioralnych, czyli zmieniających zachowanie, wskazane jest jednak również u pacjentów z wtórnymi postaciami bezsenności przewlekłej, czyli współistniejącej z innymi chorobami. Pomocne może być również wprowadzenie zasad higieny snu:
- Staramy się spędzać jak najmniej czasu w obrębie łóżka w ciągu dnia
- Nie próbujemy zasypiać na siłę
- Wysiłek fizyczny, najlepiej późnym popołudniem (5 razy w tygodniu przez co najmniej 30 minut)
- Unikanie kofeiny, nikotyny i alkoholu
- Staramy się kłaść spać i wstawać codziennie o podobnych porach
- Unikamy silnego światła w godzinach wieczornych
- Unikamy drzemek w ciągu dnia
- Redukcja ekspozycji na światło niebieskie (telewizor, telefon)
Leczenie farmakologiczne
W leczeniu farmakologicznym bezsenności możliwe jest stosowanie leków z wielu grup: nasenne, uspokajające z grupy pochodnych benzodiazepiny, przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne i przeciwhistaminowe oraz preparaty dostępne bez recepty, na przykład melatonina. Preparaty dostępne bez recepty są często stosowane przez osoby z zaburzeniami rytmu dobowego, najczęściej bez konsultacji z lekarzem. W przypadku przewlekłych zaburzeń snu, które najczęściej spowodowane są depresją, zaburzeniami lękowymi lub chorobami somatycznymi, opóźnia to zwykle moment ustalenia właściwego rozpoznania i rozpoczęcia skutecznego leczenia przyczynowego. Z tego powodu preparaty roślinne dostępne bez recepty należy rozważać, jako alternatywę dla leków nasennych, tylko wtedy, gdy bezsenność wynika ze stresu i jest krótkotrwała.